Çanakkale Muharebeleri ve Birinci Dünya Savaşı
Dr. (E. General) Cihangir Dumanlı Türk gözüyle Çanakkale savaşlarını anlattı."Birinci Dünya Savaşı sömürge sahibi olmak isteyen Almanya'nın genişDr. (E. General) Cihangir Dumanlı Türk gözüyle Çanakkale savaşlarını anlattı.
"Birinci Dünya Savaşı sömürge sahibi olmak isteyen Almanya'nın genişleme politikası gütmesi ve İngiltere-Fransa ekseniyle rekabetinden çıktı. Yarı sömürge durumunda olan ve hasta adam sayılan Osmanlı, savaşta Almanya tarafını tuttu. Belçika ve Fransa üzerinden yapılan Müttefik Kuvvet hücumları sonuç vermedi ve kazılan siperler yüzünden kilitlenme oldu. Almanları yenmek için Ruslarla iş birliği yapılması ve Baltık denizinden veya başka bir yoldan Ruslarla temas sağlanıp, yardımlaşarak Rus gücünden yararlanmak gerekiyordu. Rusya'ya cephane sevki ve İngiltere'ye buğday nakli için Osmanlının devreden çıkarılmasına, İstanbul'un işgaline karar verildi. Donanma Bakanı Churchill yaklaşık 65km uzunluğunda ve 7 km (en dar yeri 1.8km) genişlikte olan Çanakkale Boğazından geçilmesini istedi. Osmanlının yenileceği, Boğazlara ve İstanbula el konması düşünülüyordu. Bu potansiyel başarıya katılmak isteyen Fransızlar İngilizleri yalnız bırakmadı. İngiliz, Fransız güçleri Avustralya ve Yeni Zelanda destekleri dahil, Mısır'da ve Limni adasında hazırlıklar yapıp 19 Şubat 1915'ten itibaren Boğazı geçmeyi tasarladılar. Çanakkale Boğazı önce deniz savaşıyla geçilmek istendi. 19 Şubattan beri yapılan hücum ve hazırlıklar 18 Mart 1915'te sonuçlandırılmak istendi. Denizden hücum ettiler. 3 gemi battı, 4 gemi hasar gördü. 700'ü aşkın personel denize gömüldü. Deniz geçişinden vazgeçildi. Karadan hücum hazırlıklarını takiben karadan yapılan hücumlar iki tarafın kayıplarını artırdı. Bir öğle savaşında 10bin Türk öldürüldü, kokan cesetleri kaldırmak için savaşa 9 saat ara verildi. Aşırı sıcak, susuzluk, soğuk, sel, sinekler, tifüs, dizanteri kurşun kadar öldürücüydü. Türklerin kaybı yaklaşık 65 bin şehit ve 190 bin yaralıdan fazlaydı. Savaş özellikle Osmanlı için yıkıcı oldu ve okur yazar gençlik tamamen kaybedildi. Arazi bilgisi azlığı, istihbarat eksikliği ve korkusuz Türk direnişi yüzünden Çanakkale geçilemedi. Nisan, Mayıs ve Haziran ayında yapılan kara hücumları tarafların kayıplarını artırdı. Aralık 1915 ve Ocak 1916'da Müttefikler geri çekildi. Türkler çekilme sırasında ateş etmedi. Savaş o kadar şiddetliydi ki okur yazar olmayan Türkler bunu ağıtlarında, türkülerinde, şarkılarında yansıttı. İngiliz ve Fransızlar ikinci sınıf, sömürge tebası saydıkları Türkleri küçümsemekle hata ettiklerini anladılar.
Osmanlı Ordusu savaştan önce Balkan yenilgisi, Libya yenilgisini yaşamış ve itibarını kaybetmişti. Çanakkale geçilemeyince savaş üç yıl uzadı. Rusya'da rejim değişti. Savaş sonunda üç imparatorluk Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı imparatorluğu yok oldu. Yerlerine çok sayıda devletler kuruldu. Çanakkale'deki başarı, Mondros ve Sevr sonrası yapılacak Kurtuluş Savaşının liderlerini doğurdu. M. Kemal Atatürk Türklerin yeni lideri oldu. Savaşta Osmanlı'ya ihanet eden Ermeniler ve Rumlar göç ettirildikleri yerlerde ve Araplar mevcut yerlerinde yaşamlarına devam ettiler. Avustralya ve Yeni Zelandalılardan kendini İngiliz hissedenler imparatorlukları için dövüştük dediler. Kendilerini İngiliz hissetmeyenler binlerce kilometre uzakta ölüme geldiklerini gördüler. Sağ kalanlar ülkelerine dönünce bu savaşı sorguladılar. Savaşın yıkım olduğu bir kez daha anlaşıldı.
Haber Dosyaları: