Türkiye'de Rotary
Türkiye'de Rotary
The Rotarian Dergisi 1920 yılında Türkiye, 1930 yılında Atatürk ve Devrimleri hakkında iki ayrıntılı yazı yayınlandı. Türkiye'de Rotary kulüp kurulma çalışmaları 1928 yılına dayanır. Uluslararası Rotary, Orta Doğu ülkelerinde Rotary'i bireysel temaslarla tanıtmaktaydı.. Bu amaçla, "Rotary'nin Marco Polo'su" olarak tanınan James W. Davidson 1928 yılının Ağustos ayında ailesi ile birlikte Türkiye'ye geldi ve çeşitli girişimlerde bulundu. Davidson Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya'yı ziyaret ederek Rotary ile ilgili bilgiler aktardı. Ancak o yılların koşullarında Rotary hareketine Türkiye'de öncülük edecek kimse çıkmadı.
Türkiye’de Uluslararası Rotary’ye ilgi ancak 1950 – 1952 yıllarıda duyuldu. Ama Uluslararası Rotary’nin gazeteci yazar Falih Rıfkı Atay’a, gazeteci yazar Ahmet Emin Yalman’a, tarih profesörü Ahmet Şükrü Esmer’e, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Profesör Doktor Münci Kapani’ye yaptığı kulüp kurma teklifi hayata geçirilemedi. İçişleri Bakanlığı 'na Ankara' da bir Rotary kulübü kurmak için verilen dilekçeye; Rotary'nin yalnızca erkek üyelere özgü bir kuruluş olmasının "Anayasanın kadın ve erkek eşitliği ilkesine aykırılığı" nedeniyle "red" cevabı verildi.
Bu sonuçsuz girişimden bir süre sonra 1953 yılında, dönemin Uluslararası Rotary Başkanı J. Serratosa Cibils Lübnan, Mısır, Bahreyn, Arap Emirlikleri, Ürdün ve Kıbrıs'ı kapsayan 245. Bölgenin Guvernörü Augustin J. Catoni aracılığı ile Türkiye'de bir Rotary kulübü kurulması konusunu yeniden gündeme aldı.
Catoni, Ankara'nın ünlü lokantası Karpiç'te bir yemek düzenledi ve yemeğe Ankara Rotary Kulübü'nün çekirdeğini oluşturacağına inandığı Türk ve yabancı iş adamlarını davet etti. Davet edilen iş adamları arasında Osmanlı Bankası 'nın Ankara Şube Müdürü Cevat Girin, PanAm Havayolları Türkiye Genel Müdürü Walter Pederson, Melih Çalıkkocaoğlu, ileride Tekfen'i kuracak olan genç mühendisler Feyyaz Berker, Necati Akçağlılar ve Nihat Gökyiğit de vardı.
Catoni, American Export Lines Ankara Şubesi müdürü olan ve ABD’de öğrenimi sırasında Rotary hakkında oldukça bilgi edinmiş olan Oğuzhan Koraltan’a Türkiye’de Rotary kulüpleri kurma önerisinde bulundu.
1953 yılında başlayan çalışmalar semeresini vererek ilk hazırlıklar yapıldı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın ABD’ne yaptığı resmi ziyaret esnasında, Uluslararası Rotary Başkanı J. Serratosa Cibils kendisiyle görüşerek Rotary hakkında bilgiler verdi.
1954 yılında Oğuzhan Koraltan, iş adamı Nail Avunduk ve Ankara Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Doçent Mukbil Özyörük’ten oluşan kurucu heyet tüm hazırlıkları tamamladı ve “Ankara Rotary Kulübü” kurularak ilk toplantısını 24 Mart 1954 günü Ankara Palas salonunda gerçekleştirdi.
Ankara’dan İstanbul’a nakil olan Oğuzhan Koraltan burada Rifat Bereket, İsmail Hakkı Kutbay, Kazım Taşkent, Eli Rosental, Hilmi Naili Barlo ile 8 Şubat 1956 tarihinde “İstanbul Rotary Kulübü”nü kurdu. İlk toplantısını İstanbul Hilton Otelinde yapan Kulüp 24 Temmuz 1957 tarihli Charter Belgesi ile Uluslararası Rotary üyeliğine kabul edildi. Berat 23 Aralık 1957 günü Uluslararası Rotary Başkan Yardımcısı Augustin J. Catoni tarafından Kulüp Başkanına verildi.
Türkiye’nin üçüncü kulübü olan “İzmir Rotary Kulübü” ilk toplantısını 9 Ocak 1962 günü yaptı ve 2 Mayıs 1963 tarihinde Charter Belgesini aldı.
Türkiye’nin dördüncü kulübü, ilk toplantısını 12 Haziran 1963 günü Çelikpalas Otelinde yapan “Bursa Rotary Kulübü”dür.
Türkiye’de Rotary kulüpleri sayısı 1966 yılında 6’ya yükseldi. 1968 yılında “Türkiye Yönetim Müşavirliği”nin kurulması ile gelişme hızlandı. Kulüp sayısı 1968 yılında 8, 1970 yılında 11, 1972 yılında 14, 1974 yılında 16, 1976 yılında 22, 1978 yılında 30 oldu. On yıllık bu dönemde gelişme hızı yılda 2,4 kulüp olarak gerçekleşti.
1980 yılında Türkiye Uluslararası Rotary 243. Bölgesi kimliğini kazandı. Bundan sonra gelişme daha hızlı oldu. 1980 yılındaki 31 kulüp 1987 yılında 78 kulübe ulaştı.
1988 yılında Türkiye iki bölgeye ayrıldı. Batı 242. Bölge ve Doğu 243. Bölge oldu. 1988 yılındaki 82 kulüp 1993 yılında 136 kulübe çıktı. 1993 yılında 242. Bölge 2420. Bölge olarak ve 243. Bölge 2430 Bölge olarak kodlandırıldı.
1994 yılında Türkiye üç bölgeye ayrıldı. İstanbul ve Marmara çevresi 2420. Bölge, Orta ve Doğu Anadolu 2430. Bölge ve Ege 2440. Bölge kodunu aldı. 1994 yılındaki 150 kulüp 2013 Haziran ayı itibariyle 234 kulübe ulaştı.
2018 Haziran ayı itibariyle Türkiye’de ;
2420. Bölgede 82 Rotary Kulübü,
2430. Bölgede 93 Rotary Kulübü,
2440. Bölgede 64 Rotary Kulübü olmak üzere 239 Rotary Kulübü vardır ve toplam üye sayısı 6.080 Rotaryen dır.
Dünyada 1968 yılından itibaren kurulmaya başlayan Rotaract kulüplerinin Türkiye’deki ilki Çankaya Rotary Kulübünün sponsorluğunda ve Rtn. Melih Çalıkkocaoğlu’nun çalışmalarıyla “Çankaya Rotaract Kulübü” adı ile 1982 yılında kuruldu.